Iedereen belandt wel eens in een ‘liminale ruimte’ tijdens zijn of haar leven. Dit is een antropologische term die verwijst naar een ruimte die onbekend is en waarin je de weg niet kent. Er zijn geen kaarten, geen wegwijzers, routes en er is geen duidelijk eindpunt. Het is letterlijk een ruimte waarin je op de drempel van iets nieuws staat. Een drempelruimte, want ‘liminaal’ betekent drempel. Het is een periode waar je tussen het vertrouwde en het onbekende in bent, met zowel ruimte als kansen. Het wordt ook wel ‘het ondertussen’ of ‘de tussentijd’ genoemd. De komende tijd ga ik dit fenomeen verder verkennen in een reeks blogs met als titel ‘Tussentijd’.
Tussentijd
We kennen het allemaal wel in ons leven, fases waarin je even geen houvast hebt, omdat je je bevindt in een overgangszone. Omdat je onverwacht tegenslag in het leven hebt. Of overgaat naar een nieuwe levensfase. Bijna elke menselijke ervaring heeft elementen van het ondertussen in zich. Bijvoorbeeld:
- omdat er een dierbare (onverwacht) is overleden,
- je ontslagen bent of met pensioen bent gegaan,
- je na je studie geen baan kunt vinden,
- je een kind hebt gekregen,
- je na echtscheiding geen (t)huis meer hebt,
- je aan een nieuwe baan begint,
- je geconfronteerd wordt met ziekte,
- je op kamers gaat als je 18 bent,
En vul zelf verder maar in.
Dit zijn allemaal gebeurtenissen die je (plotseling) in de tussentijd laten belanden. Het is een periode waarin je loskomt van vertrouwde gewoontes, overtuigingen, waarden en normen, zonder dat je al weet wat ervoor in de plaats zal komen. Deze fase kan gekenmerkt worden door verschillende emoties, die zich ook nog eens afwisselen. Denk aan verwarring, onzekerheid, rusteloosheid, angst, ongemak, boosheid, rouw, opluchting enzovoort. De tussentijd is eigenlijk een plek waar niemand graag wil zijn. Vaak zijn we geneigd om deze fase snel achter ons te willen laten, terwijl juist in tijden van verwarring de meeste groei en ontwikkeling plaatsvindt.
Wat kenmerkt zo’n tussentijd? Lees verder “Tussentijd”
Heel lang heb ik gedacht dat de belangrijkste opdracht in het leven was om hard te werken, je best te doen, de dingen te fixen. En dan weer door naar het volgende. Een soort van continue, never ending to-do lijst. Dat heb ik dan ook zo’n 50 jaar volop gedaan. Tot mijn lijf aangaf dat het zo niet meer kon. Altijd georiënteerd op de buitenwereld, wat er in mijn omgeving zich afspeelde of aandiende. Snel, actief en oplossend. Altijd alert. Dat was een houding die ik in het onveilige gezin waar ik opgroeide nodig had om te overleven. Om problemen te voorkomen was alert zijn en focus op mijn omgeving nodig. Dat hield me veilig. Omdat ik dan ieder geval dacht te weten wat er ging komen. Wat vaak niet zo was.
Ieder van ons begeeft zich in zijn of haar leven wel eens in een liminal space. Jawel een liminal space. Een antropologische term die gaat over een ruimte waarin je de route niet kent. Waar geen kaart van is, geen wegwijzers en ook geen eindpunt in zicht is. Een ruimte die onbekend en vreemd en soms heel ongemakkelijk. Een tussentijd. Waar we tussen het vertrouwde en het onbekende in zitten. Waar zowel leegte als kansen zijn. Een ruimte waarin je op de drempel van iets nieuws staat. Waarin we overgaan van wie we ooit waren, naar wie we gaan worden. Een drempelruimte.
In het weekend, vooral op zondag, komt er steevast een oude bekende op bezoek. Deze bekende heeft verschillende namen: somberheid, verdriet, gemiste kansen en soms ‘ik haat het leven’. Een bekende die een aantal jaren met mij optrok, dag in dag uit. Dus het is al grote winst dat zij nu alleen op zondag op bezoek komt.
Toen ik in 1966 werd geboren kreeg ik de welluidende namen Hélène Sophia Sita mee. Vernoemd naar, jawel, twee oma’s en een overoma. Oma Lena Brauckman, de moeder van mijn moeder. Sophia Johanna van Ingen, de oma van mijn moeder en Sietske Assies, de moeder van mijn vader. Ik werd geen Lena of Helena genoemd, maar Hélène om de franse Hugenotenafkomst van mijn moeders kant niet te verloochenen. Toen ik naar de lagere school ging, schreven mijn ouders me in als Heleen. 
Ik groeide op in een gezin met negen (jong-) volwassenen. Ik was het ‘nakomertje’, dat 10 jaar met de jongste scheelde. Dat maakte dat ik nooit mijn eigen plek heb kunnen vormen, mijn aandacht was namelijk altijd bij de ander. Er waren teveel mensen, teveel interacties, teveel gedoe en teveel verschillende leefwerelden. Zo gaat het verhaal dat ik toen ik naar de lagere school ging, ik de hele zomervakantie buikpijn en stress had omdat ik nog geen schooltas had, geen engels kon en niet wist hoe je een proefwerk moest maken. Niemand die me vertelde dat ik naar de basisschool zou gaan, waar dat allemaal niet nodig was.
Vorig jaar overleed mijn vader op 86-jarige leeftijd en werd ik wees. Voor mij vooral ingrijpend omdat ik me eindelijk bevrijd voelde van het oude verhaal dat met zijn aanwezigheid nog in zo in mijn leven centraal bleef staan. Een verhaal van afwezigheid van ouders, van er niet bij horen, van nooit goed en nooit goed genoeg. Van tekort komen en altijd maar proberen om het te fixen, dat wat tekort was. Een onmogelijke opgave omdat het niet aan mij lag. Daarom altijd de aandacht bij de ander, in plaats van bij mijzelf. Altijd alert waar veiligheid zou omslaan in onveiligheid. Altijd mijn best doen.
Vandaag werd de ZomerBuurtBorrel voor het eerst na coronatijden weer gehouden in onze straat. Een initiatief dat ik ooit jaren geleden met andere buurtbewoners introduceerde. Voor of na de vakantie houden we een soort American Party in een van de tuinen van de buurtgenoten. Mensen nemen zelf wat eten, drinken, stoel en beker mee en praten bij . Een groot succes. Dit keer waren nieuwe buren bereid om de organisatie op zich te nemen. Meer dan 30 mensen melden zich aan. Het weer werkte mee. Wat een feest.