Auteur: Helena Hartholt

Al langere tijd probeer ik tijdens het wandelen mensen die ik tegenkom te begroeten of een glimlach te sturen. Daar heb ik niet altijd zin in merk ik, omdat als ik het niet doe er meestal niet begroet of geglimlacht wordt. Vanmorgen kreeg ik dit artikel van Karin Sitalsing uit Vrij Nederland doorgestuurd dat me aanzet om dat wel weer te gaan doen.

Want al lezende merkte ik dat dat voor mij eigenlijk levenskunst is. Die kleine dingen die impact hebben. Zowel omdat je je er zelf goed door voelt en omdat het iets bij de ander teweeg brengt. ‘Liefde is de enige macht die een vijand kan veranderen in een vriend,’ zei Martin Luther King. Dat klinkt soft, zeker in de wereld zoals die nu is. Maar ik geloof er wel in. En conflicten horen erbij, maar wat er nodig is, is dat we deze conflicten niet zien als een eindpunt maar als een keerpunt lees ik in dit artikel.

Dus daarom is de hashtag #glimlachvandedag geboren. Ik post zo vaak als mogelijk een foto, filmpje, artikel, anekdote die bedoeld is om ook bij anderen een glimlach teweeg te brengen met deze hashtag.

Zoals deze foto die ik maakte van een blaadje op straat terwijl ik van de parkeergarage naar het Martiniziekenhuis liep. Ik vind het een waar kunstwerk en word er blij van.

Jij ook? Doe je mee? Stuur je bijdragen naar aan@zelfsprekend.nu en ik deel ze via social media. Laten we zo met elkaar de liefde in de wereld verspreiden. #glimlachvandedag

Ik loop sinds kort een Ommetje. Dat is een initiatief van de hersenstichting i.sm. Erik Scherder om mensen aan het bewegen te krijgen. Elke dag 20 minuten. Vorige week liep ik zo’n ommetje naar de bakker om de hoek met een omweg en weer terug. Vlakbij huis liep ik langs de Emmaschool waar een moeder bezig was haar grote bakfiets inclusief kind de weg op te draaien om naar huis te gaan. Het meisje vroeg aan haar moeder: ” wie is dat?”.

Ik zei hoi of dag en toen vroeg ze natuurlijk waar ik heen ging. Naar huis, vlak om de hoek. Oh zei de moeder, in de straat waar je net een boekje hebt gehaald. Ik zei, oh bij de minibieb? Ja. Daar woon ik. De minibieb is van mij. Het meisje vroeg wat de minibieb was. Ik legde dat het een klein kastje is waar boeken in staan. Ik legde uit, dat sommige mensen boeken eruit halen en dat er ook weer mensen boeken brengen als ze hun boekenkast opgeruimd hebben. Ik zei: ” als jij boekjes eruit haalt kun je boekjes die je niet zo leuk vindt erin zetten voor andere kinderen”.

Meteen gaf ze een reactie, Oh NEEEEEEEE. Ik vind alle boeken leuk en ze klemde haar boekje gauw tegen zich aan. Mama zei nog dat papa laatst ook boekjes die ze niet leuk vond erin had gezet. Dat vond ze heel erg raar. Heerlijk kind. En zo ging ze met haar nieuw verworven boekje in de bakfiets naar huis, langs de minibieb. Ik hoorde nog een helder Doei toen ze langs de minibieb kwam.

#glimlachvandedag #levenvieren #zitinkleinedingen #liefdedoorgeven #positiviteit #verandering #levenskunst #ontmoeten

Het jaar 2020 was voor mij persoonlijk vooral het jaar waarin ik “uit de as herrezen ben”. Als een feniks die zichzelf weer geboren laat worden. Na de rollercoaster van afgelopen vier jaar, waarin ik diepgaand aan de slag moest met mezelf en diep gegaan ben, lukte het in 2020 om weer parttime te werken en me ook als vrijwilliger in te zetten. Maar het belangrijkste was dat ik meer energie had, niet of nauwelijks depressief was en minder pieken en dalen had. Het grootste compliment kreeg ik van allerlei mensen, zowel prive als in werk, die aangaven dat ik innerlijk rustiger was.

Mijn uitval had te maken met de pure noodzaak om mezelf her uit te vinden omdat het anders niet meer werkte. Dat betekende oude patronen die mij niet meer dienden ( zoals altijd mijn best doen, altijd alert zijn, altijd bij de ander zijn om te kijken wat die nodig had) te ontmantelen. Dat betekende dat de manier waarop ik het altijd deed aan vervanging toe was. En dat het nodig was te onderkennen dat ik gevoelig ben en er veel prikkels binnenkomen die ik niet kan verwerken. Kortom het was tijd om te leren om voor mezelf te zorgen.

Het opgroeien in een destructief gezinssysteem en mijn innerlijke opdracht dat ik het altijd goed moest doen, lagen ten grondslag aan deze uitval. Vandaag vroeg een vriendin welke tien dingen me in het herstel geholpen hebben. Een goede vraag in het kader van levenskunst. Dus hier komen ze in willekeurige volgorde.

1. Mijn rust nemen wanneer mijn lijf dat aangaf. Zelfs als het na het opstaan en ontbijten nodig was. Of op andere momenten waarop ik het met mijn hoofd belachelijk vond om weer te gaan liggen, met een dekentje op de bank. Ik moest echt leren om te luisteren naar mijn lijf en de signalen van mijn lijf heel serieus te nemen, om de energie weer op te kunnen bouwen. Nog steeds.
2. De Masterclasses van Erik Scherder over wat er in je hersenen gebeurt als je burn-out of gestresst bent, hielpen me te begrijpen wat er in mijn hoofd gebeurde. Voor mijn gevoel was mijn hoofd een PC waar de harde schijf van vol was en waar een virus op rondwaarde. Dat klopte met wat er daadwerkelijk gebeurde in mijn hersenen leerde ik van Scherder. En de praktische les, dat het je hersenen goed doet om iets heel nieuws te doen, in mijn geval fotograferen was ook een eye-opener.
3. Je triggers en patronen in beeld hebben en ze leren te veranderen en te ontmantelen. Altijd klaar staan voor de ander was er zo eentje. Niet voor nix is mijn intentie voor dit jaar dat IK voorop sta. Ik heb veel baat gehad aan een deskundige therapeut die dat met mij kon afpellen en verkennen naar aanleiding van concrete situaties in het hier en nu. Om zo aldoor zelf hierin vaardiger te worden.
4. Erkennen dat veel geluid, dingen tegelijkertijd doen of een spelletje leren met ingewikkelde regels, een te grote aanslag op mijn zenuwstelsel is. Een zenuwstelsel dat overbelast is, eigenlijk altijd op oranje staat en dat meteen naar rood springt in die situaties en dus meteen blokkeert. Dus verminderen van prikkels, harde geluiden of teveel gedoe of teveel tegelijk doen. Een ‘noise dempende’ koptelefoon heeft vaak geholpen.
5. Leren wat voor jou de beste manier is om te kunnen ontprikkelen. Voor mij was dat door te wandelen (door het bos stampen) en een frisse neus en fris hoofd halen. Door bewust de stilte op te zoeken en een tijdje nix te doen. Gewoon te zijn. Of juist kalmerende muziek te luisteren. Een power nap. Of stomweg een heerlijke, niet spannende serie op Netflix te kijken.
6. Als er somberheid in welke gradatie opkwam, was het helpend om juist het tegenovergestelde te doen van wat ik wilde, namelijk verdwijnen. Naar een andere plek gaan, afleiding zoeken in mensen of een activiteit. Iets heel anders doen, ook al heb je geen zin. Op een ander moment was een flinke huil- en/of klaagbui ook werkzaam.
7. Mijn eigen ruimte bewaken in gezelschappen, in mijn geval door te haken. Dan kon ik wel en niet aanwezig zijn tegelijk. Hoefde ik niet mee te doen als ik daar geen zin in had. Dat gaf me een veilig gevoel. En anders grote gezelschappen niet opzoeken. Of op tijd komen en op tijd weer gaan. En vooral heel goed bepalen of ik nu echt naar deze afspraak wilde.
8. Ondanks alles een vaste structuur houden door op een vast tijdstip op te staan, door vaste ruimte voor activiteiten in te plannen ( ‘s ochtends computer werk en na de lunch wandelen en ‘s middags ruimte voor afspraken en bellen) en op een vaste tijd naar bed te gaan. En dan ook op elk moment weer intern te bekijken wat er dan nodig was. En zo vanuit structuur kunnen leren wat ik nodig heb.
9. Veel lieve mensen en ervaringsdeskundigen om je heen die, als je wanhoopt, lief voor je zijn en je kunnen bemoedigen in dat het goed gaat komen. Hoop bieden. Er zijn voor je.
10. Creatief bezig zijn. Ik ben zelf op ‘kunstexpeditie’ gegaan bij een bevriend kunstenaar om daar te leren spelen met van allerlei creatiefs. Het hielp me vaste patronen los te laten en uit mijn hoofd te gaan. En mijn eigen creatieve bron aan te spreken. En bracht me naar nieuwe uitdagingen.
11. En last but not least: HEEL VEEL SCHARRELEN. Stilvallen was het allermoeilijkste, daar heb ik wel 2,5 jaar over gedaan. En dan komt in het stilvallen de kunst om je interne impuls te volgen, of niet. Ik noem dat scharrelen net als een scharrelkip. In het ‘niets’ zijn is beangstigend (zeker voor een multitasker als ikzelf) en tegelijk de bron van je authentieke impulsen. Mijn ervaring is dat scharrelen helpt om nieuwe terreinen te verkennen en om te leren accepteren dat je nooit meer jezelf zal worden. Je wordt een nieuwe zelf. Het lastige is dat je nog niet weet hoe die eruit ziet. Scharrelen helpt om daar achter te komen. Al doende leert men.

Ik ben benieuwd wat voor jou heeft geholpen.

Soms blijken er dichtbij je prachtige pareltjes op je te liggen wachten. Dat was ook zo, toen ik ontdekte dat mijn nicht Paulien Elzinga al jarenlang gedichten maakt, die nog niet gepubliceerd waren. De gedichten beschrijven allerlei facetten van het leven, momenten van verbinding en heelheid. Maar ook momenten waarin Paulien leert om met moeilijke gevoelens een weg te vinden. Onderwerpen als kracht, verbinding, het lot, de liefde, grenzen, keuzes, angst, energie, vermoeidheid en overprikkeling komen voorbij. De gedichten helpen Paulien het leven te begrijpen en onderzoeken hoe je met de thema’s in je leven om kunt gaan. Levenskunst dus! Vandaar dat we de handen ineen sloegen en bij de gedichten een foto van Zelfsprekend zochten. De komende tijd worden ze gepubliceerd op de website.

Vanwege jarenlange vermoeidheidsklachten is ‘energie’ altijd het belangrijkste thema in haar leven geweest. “Door vallen en opstaan moest ik leren omgaan met mijn beperkte en wisselende energie. Dit in een wereld waar ‘energie’ niet als een heilig goed wordt beschouwd en waar we niet leren dat wij zelf degenen zijn die ons welzijn moeten en mogen beschermen. Langzaam leerde ik mijn levensstijl aan te passen en praktisch te zijn, ik begon grenzen te zetten, ik kwam meer in contact met mijn eigenwaarde. Wat resulteerde in meer basis in mezelf. Ik begon te begrijpen wat er nodig was om mezelf terug te brengen naar ontspanning, zowel op mentaal en emotioneel niveau als op fysiek en spiritueel niveau. Om een lang verhaal kort te maken, alles deed er toe.” Ware levenskunst dus.

Paulien Elzinga (1989) is psycholoog en sinds 2012 eigenaar van LIEF Coaching & Advies. Paulien geeft coaching en advies bij (chronische) vermoeidheidsklachten door oa CVS / ME, overspannenheid en hooggevoeligheid. Dat doet ze vooral online of via e-mail. Daarnaast coacht Paulien voor het Amygdala Brain Retraining Program van Ashok Gupta .

Soms word je een pareltje in de schoot geworpen. Dat gevoel had ik bij de gedichtenbundel van Anne Pillen, vriendin van collega Wil Molenaar. En omdat het ware levenskunst gedichten zijn wil ik hier graag aandacht aan besteden. Anne was multidisciplinair kunstenaar en creëerde bijzonder kunstprojecten vanuit AnnAtopiA. “Kunst moest een boodschap hebben, een verbinding vormen met het alledaagse leven.” Ze overleed begin dit jaar aan kanker.

Zelfsprekend maakte 10 levenskunstgedichten van het gedicht van Anne in combinatie met een foto van Zelfsprekend.

AnnaAtopiA is een plek waar kunstenaars samenkomen om inspiratie op te doen of zich juist even terug te trekken. Een bijzonder plek, een boshut waar dichter en oud-verzetsstrijder Sonja Prins vele jaren heeft gewoond.

“Anne was er intussen van overtuigd dat haar ‘schrijfsels’ gedichten mogen heten. Omdat ze veel in bed lag, besteedde ze veel tijd aan schrijven. Gingen de gedichten eerst vooral over de Boshut, de natuur en vroeger, steeds meer scheef ze wat haar in haar ziekteproces overkwam. Dag X kwam steeds dichterbij. En ze was er niet bang voor.” Uit het voorwoord van de dichtbundel, geschreven door Wil Molenaar.

Dichtbundel DagX ( ISBN 9789067283526) is voor €16 te krijgen via uitgeverij de Papieren Tijger: https://papierentijger.org/boek/dag-x/ of te bestellen via Bol.com: https://www.bol.com/nl/f/dag-x/9200000127123320/

Ik ben een moeder van vier kinderen van kleuter tot puber, die allemaal een verhaal hebben. Kinderen die niet doorsnee zijn en veel tijd, aandacht en ondersteuning vragen. Vier toffe kinderen met talenten, die alle kansen van de wereld verdienen. Kinderen waar ik ontzettend blij mee en trots op ben. Ik kan mijn kinderen goed begeleiden in al hun behoeften, maar dat kost wel al mijn tijd, aandacht en energie. Want ik heb ook een verhaal met veel pech in mijn leven waarvan ik de gevolgen nog elke dag voel en ondervind. Ik heb naast mijn kinderen en gezin geen ruimte om me met zaken bezig te houden die iedereen zelf hoort te kunnen doen, zoals brieven schrijven, schulden oplossen, instanties bevechten, mijn huis op orde houden en aan mijzelf werken. Ik ben elke dag veel tijd kwijt met van en naar school fietsen, meerdere winkels afgaan voor aanbiedingen, een auto regelen als dat nodig is of oplossingen bedenken als mijn kinderen niet mee kunnen doen. Mijn man maakt lange werkdagen en doet wat hij kan. Hij is een grote steun en hij geeft mij rust.

Er zijn meer dan 20 hulpverleners betrokken bij ons gezin. Al die mensen doen dingen of geven adviezen vanuit goede bedoelingen. Maar al die dingen komen aan het einde van de dag allemaal weer bij mij terecht. Uiteindelijk moet ik er weer iets mee doen of anderen informeren over wat er afgesproken of gebeurd is. Of moeten we met elkaar evalueren. Dat ontlast mij niet. Sterker nog dat vergroot mijn dagelijkse stress die er toch al is in een groot gezin dat met weinig geld en schulden rond moet komen. Ik heb al heel veel ‘keukentafelgesprekken’ gehad, elke keer kon ik weer mijn verhaal vertellen. Ook als er weer een nieuwe hulpverlener kwam. Maar ik pas niet zo goed in het hokje van hulpverlening is gebleken. Mijn behoeften sluiten niet aan op het aanbod van instellingen. Toch vraag ik niet veel alleen maar: ‘ontlast mij in de dagelijkse stress om mijn gezin heen’. Om zo ons gezin draaiende te kunnen houden. Geef mij bijvoorbeeld huishoudelijke praktische ondersteuning in plaats van zes uur per week dure zorg om mij te coachen en activeren rondom het huishouden.  En verder.

Laat mij de dingen doen waar ik goed in ben. Sta naast mij. Bemoedig mij in plaats van me te vertellen wat ik niet goed heb gedaan. Laat je eigen normen en waarden achter bij de voordeur en stel je open voor mijn situatie. Zorg ervoor dat ik me niet aldoor moet verdedigen of met de billen bloot moet waarom er extra ondersteuning nodig is. Vraag me niet continu WAAROM ik die keuze gemaakt heb of iets gedaan heb want dat voelt voor mij als een aanval.  Ik hoef niet ‘geactiveerd’ te worden. Ik werk de hele dag keihard.  Zeg niet bij voorbaat dat dingen niet kunnen.  Beweeg mee met mijn leven en wat wij als gezin nodig hebben en zoek naar oplossingen. En ja dan is buiten de kaders, regels en protocollen van instanties denken en doen nodig.

Wat mij helpt is dat mensen die mij willen helpen mij als een persoon zien en meebewegen met wat er op dat moment nodig is in mijn gezin. Mensen die snappen dat dat iets heel anders kan zijn dan de week ervoor.

Wat mij helpt zijn mensen die zowel luisteren naar mijn ervaringen van de afgelopen dagen, die het complete plaatje zien, maar tegelijkertijd ook praktisch zijn, doen wat nodig is op dat moment.

Wat mij helpt is dat mensen mij die dingen laten doen waar ik goed in ben, energie van krijg of gewoon liever zelf de regie over voer. Zodat ik van betekenis kan zijn.

Wat mij helpt is dat ik naast mijn gezin een paar eigen dingen heb. Sporten, mensen ontmoeten die me mijn eigen kracht weer laten ontdekken. Met wie ik kan bijpraten. Waar ik wederkerigheid kan voelen in plaats van afhankelijkheid.

Wat mij helpt zijn mensen die niet aan de grote kluwen trekken, maar één eindje pakken ermee aan de slag gaan.

Bijvoorbeeld mensen die onderzoeken of de vervoerskosten om mijn kind naar therapie te brengen, vergoed kunnen worden; die zorgen dat mijn studieschuld kwijtgescholden wordt; die hun auto inzetten wanneer dat nodig is; die in de krant kansen zien voor mij of mijn kinderen en dat doorgeven of regelen; die samen met mij koken en we zo samen ontdekken hoe ik van weinig geld toch nog een lekkere maaltijd kan maken; die zorgen dat mijn eigen bijdragen zich niet stapelen; die met mij samen op het schoolplein staan om daar contact te maken met anderen; die in de zomer een paar dagjes uit voor ons als gezin regelen; die meegaan naar oudergesprekken om mijn kinderen op school te kunnen houden; die mijn jongste kinderen kunnen vermaken als ik een ingewikkeld gesprek heb.

En bovenal helpen mij mensen die niet opgeven als ze het niet weten, maar net zo lang doorgaan totdat iemand het wel weet.