Auteur: Helena Hartholt

Heel lang heb ik gedacht dat de belangrijkste opdracht in het leven was om hard te werken, je best te doen, de dingen te fixen. En dan weer door naar het volgende. Een soort van continue, never ending to-do lijst. Dat heb ik dan ook zo’n 50 jaar volop gedaan. Tot mijn lijf aangaf dat het zo niet meer kon. Altijd georiënteerd op de buitenwereld, wat er in mijn omgeving zich afspeelde of aandiende. Snel, actief en oplossend. Altijd alert. Dat was een houding die ik in het onveilige gezin waar ik opgroeide nodig had om te overleven. Om problemen te voorkomen was alert zijn en focus op mijn omgeving nodig. Dat hield me veilig. Omdat ik dan ieder geval dacht te weten wat er ging komen. Wat vaak niet zo was.

Een automatische verbinding met de ‘horizontale oriëntatie’, zoals mijn therapeute Lenie van Schie dat noemt en zo helder beschrijft in haar boek: Langs de weg van het hart. Een verbinding die je als mens sowieso nodig hebt, maar die ook in de cultuur van deze tijd heel erg benadrukt wordt. Lenie schrijft dat: ‘veel van wat ons uit ons evenwicht haalt, komt voort uit onze omgeving of uit onze gedachten over die omgeving,; wat de ander vindt of doet en onze reactie daarop. We zijn gewend om ons op de omgeving te richten en dat is een horizontale oriëntatie’.

Lees verder “Op zoek naar de verticale verbinding”

Ieder van ons begeeft zich in zijn of haar leven wel eens in een liminal space. Jawel een liminal space. Een antropologische term die gaat over een ruimte waarin je de route niet kent. Waar geen kaart van is, geen wegwijzers en ook geen eindpunt in zicht is. Een ruimte die onbekend en vreemd en soms heel ongemakkelijk. Een tussentijd. Waar we tussen het vertrouwde en het onbekende in zitten. Waar zowel leegte als kansen zijn. Een ruimte waarin je op de drempel van iets nieuws staat. Waarin we overgaan van wie we ooit waren, naar wie we gaan worden. Een drempelruimte.

Het project Ontdek- en Ontwikkelplekken van Coöperatie OngeEikt was zo’n drempelruimte voor meer dan 20 mensen in de afgelopen 1,5 jaar. Een veilige plek voor iedereen, maar vooral voor vrouwen tussen 25 en 65 jaar, die om wat voor reden even niet wisten hoe hun route door het leven eruit zou zien. Die al langere tijd thuis waren. Soms al jaren. Die gestruikeld zijn in werk, studie, door rouw, burn-out of ziekte. Of ontworteld zijn omdat ze gevlucht zijn uit hun thuisland, omdat het daar te onveilig was.  Die in tussentijd leven. Stuk voor stuk mooie mensen, die hun perspectief niet in beeld hadden en/of niet wisten hoe of met wie ze een perspectief konden realiseren. Die het vertrouwen in zichzelf en de wereld verloren. Die ontmoedigd zijn geraakt. Zich alleen voelen staan.

Het beste dat we voor iemand in een liminal space kunnen doen, is een veilige bedding creëren waar vanuit iemand zijn eigen route kan kiezen. Waar hij of zij een tijdje mee kan lopen en aanwezig  kan zijn. Vanuit deze veilige bedding kunnen we hem of haar aanmoedigen om te ontdekken, en te spelen en tegelijk zijn of haar eigen weg te laten bewandelen. Soms zijn we hierbij wegwijzer, reisgenoot, pleisterplek of reisleider. De ander bepaalt het tempo. Wij zijn present en doen wat nodig is. We trekken samen op en we leren van elkaar en van het leven.

Deze creatieve en veilige bedding van de Ontdek- en Ontwikkelplekken van OngeEikt wijkt sterk af van wat veel reguliere instanties bieden. Daar is de liminal space vaak bij voorbaat al ingeperkt door diagnoses, problemen, focus op tekorten en aannames. Waardoor er weinig ruimte is, weinig te ontdekken en weinig te kiezen is. Hier vervolgen mensen hun reis via het werk en beleid van professionals, die ervoor opgeleid zijn. Ze moeten snel en met resultaat  veranderen, anders worden ze buitengesloten. Ze krijgen labels als mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, bijstandsgerechtigden, arbeidsgehandicapt, iemand uit het doelgroepregister, een client, de personen in de kaartenbak. Of komen terecht in een database en worden als ‘lastig of niet te bemiddelen’ aangemerkt.

Wat hebben wij binnen OngeEikt de afgelopen anderhalf jaar geleerd over wat bedding wèl moet bieden? Dit vertelden onze deelnemers:

Lees verder “In beweging komen: ontdek- en ontwikkelplekken”

In het weekend, vooral op zondag, komt er steevast een oude bekende op bezoek. Deze bekende heeft verschillende namen: somberheid, verdriet, gemiste kansen en soms ‘ik haat het leven’. Een bekende die een aantal jaren met mij optrok, dag in dag uit. Dus het is al grote winst dat zij nu alleen op zondag op bezoek komt.

Elke zondag weer overvalt mij dat bezoek weer. Dacht ik zo lekker bezig te zijn met weekend vieren, te luieren, te lezen, te koken en van nix doen te genieten. En dan, als ik op zondag op sta heb ik opeens innerlijk gezelschap dat zomaar in mij aanwezig is. Word ik bruut herinnerd aan dat verdriet, die angst en dat gebrek aan vertrouwen in het leven dat nog zo diep ergens in mij zit. Waar ik door de week, in de drukte van de wereld, geen aandacht aan hoef en wil besteden. Want ik wil daarvan het liefste weg.  Ik wil vooruit, mooie dingen realiseren, samen op trekken, bezig zijn.

Ondertussen weet ik steeds beter om deze dualiteit in mij te omarmen. Te accepteren dat het deel is van mij, misschien wel van het mens zijn. En leer ik hoe ik met deze gast om moet gaan. Ik deel mijn lessen hieronder:

Lees verder “Ongenode gast verwelkomen”

Toen ik in 1966 werd geboren kreeg ik de welluidende namen Hélène Sophia Sita mee. Vernoemd naar, jawel, twee oma’s en een overoma. Oma Lena Brauckman, de moeder van mijn moeder. Sophia Johanna van Ingen, de oma van mijn moeder en Sietske Assies, de moeder van mijn vader. Ik werd geen Lena of Helena genoemd, maar Hélène om de franse Hugenotenafkomst van mijn moeders kant niet te verloochenen. Toen ik naar de lagere school ging, schreven mijn ouders me in als Heleen. 

Tijdens mijn burn-out ben ik wat meer in de historie van de familie gedoken en toen bleek dat mijn betovergrootmoeder aan moeders kant ook Helena heette: Helena van der Kwast. En haar oma Helena Kool. Net als eigenlijk mijn oma die naar hen vernoemd was, Helena werd Lena. Daarom noem ik mijzelf sinds 2018 Helena. Want die naam paste beter bij wie ik toen geworden was. Heleen werd Helena.  Want wat is het belang van je voornaam eigenlijk? 

Lees verder “Het belang van je voornaam!”

Ik groeide op in een gezin met negen (jong-) volwassenen. Ik was het ‘nakomertje’, dat 10 jaar met de jongste scheelde. Dat maakte dat ik nooit mijn eigen plek heb kunnen vormen, mijn aandacht was namelijk altijd bij de ander. Er waren teveel mensen, teveel interacties, teveel gedoe en teveel verschillende leefwerelden. Zo gaat het verhaal dat ik toen ik naar de lagere school ging, ik de hele zomervakantie buikpijn en stress had omdat ik nog geen schooltas had, geen engels kon en niet wist hoe je een proefwerk moest maken. Niemand die me vertelde dat ik naar de  basisschool zou gaan, waar dat allemaal niet nodig was.

Als je opgroeit in een gezin waarin het altijd onveilig is en je de omgeving scant om te zien hoe de ‘vlag erbij hangt’, dan kun je niet rusten op je eigen plek. Zo heb ik van jongs af aan mijn eigen basis niet ontwikkeld. Geen plek in of buiten me kunnen creëren waarin ik mezelf kon opladen, me veilig voelde en mijn eigen wereld kon realiseren. Mijn aanpak was vooral erbij horen en heel erg mijn best doen om aan te sluiten op de leefwereld van de rest. Ook al begreep ik die niet.

Sinds kort ervaar ik het belang en de noodzaak van die ‘eigen plek’ steeds meer. Lees verder “Terug naar de basis!”

Vorig jaar overleed mijn vader op 86-jarige leeftijd en werd ik wees. Voor mij vooral ingrijpend omdat ik me eindelijk bevrijd voelde van het oude verhaal dat met zijn aanwezigheid nog in zo in mijn leven centraal bleef staan. Een verhaal van afwezigheid van ouders, van er niet bij horen, van nooit goed en nooit goed genoeg. Van tekort komen en altijd maar proberen om het te fixen, dat wat tekort was. Een onmogelijke opgave omdat het niet aan mij lag. Daarom altijd de aandacht bij de ander, in plaats van bij mijzelf. Altijd alert waar veiligheid zou omslaan in onveiligheid. Altijd mijn best doen.

Ik laat met 2022 dit oude verhaal met al zijn facetten, triggers en patronen bewust achter me. Ik wil het drama van dit verhaal niet meer voeden. Ik wil het verhaal voorbij. Ik wil verder met alles wat ik geleerd en ontdekt heb. Verder met mijzelf en met anderen die dat nodig hebben. Om hen te helpen om hun eigen levenspad te ontwikkelen. Zich te verbinden met zichzelf en zichzelf her uit te vinden. Een gevalletje je eigen shit omzetten in groeikracht.

Ik hoop in 2023 van al het harde werken in de afgelopen jaren, zelfonderzoek doen, traumatherapie, nu te kunnen oogsten. De ruimte te voelen om terug te gaan naar mijn basis. En daarmee het leven lichter te maken. Te genieten, de stilte opzoeken en mijn intuïtie en creativiteit te kunnen volgen. De vraag: “Wat als ik werkelijk IK zou zijn?” te onderzoeken.  En tegelijkertijd de uitdaging aan te gaan om de oude pijn die er in me zit te leren omarmen. De angst, de pijn en het verdriet in de ogen te kijken. Als onderdeel van leven en niet van het drama van mijn leven. Nog een hele opgave. Maar al doende leer ik.

Mijn jaarwoord voor 2023 is uitnodigen.

Lees verder “Mijn jaarwoord 2023: Uitnodigen”

Vandaag werd de ZomerBuurtBorrel voor het eerst na coronatijden weer gehouden in onze straat. Een initiatief dat ik ooit jaren geleden met andere buurtbewoners introduceerde. Voor of na de vakantie houden we een soort American Party in een van de tuinen van de buurtgenoten. Mensen nemen zelf wat eten, drinken, stoel en beker mee en praten bij . Een groot succes. Dit keer waren nieuwe buren bereid om de organisatie op zich te nemen. Meer dan 30 mensen melden zich aan. Het weer werkte mee. Wat een feest.

Alleen ik was er niet bij. De afgelopen week bracht veel hobbels en bobbels met zich mee, voortkomend uit een nieuw traject om met EMDR te starten. Om zo de laatste triggers waar ik last van heb, op te ruimen. Wat tot gevolg had dat ik bij het minste of geringste in huilen uitbarstte. En alles teveel was. En dit was alleen nog maar de intake!  In zo’n staat van zijn staat alles open, komen alle prikkels binnen en kan ik emoties niet zo goed in de hand houden als anders. Eigenlijk is alles teveel. En toen…..

Lees verder “Nabuurschap”

Boven op onze berg in Winterberg sluiten we deze drieweekse vakantie af. Een stuk uitgeruster dan voor de vakantie, gelaafd aan de liefelijke omgeving. Lekker lui met tijd en ruimte om spelletjes te spelen, te lezen in boeken waar je thuis niet aan toekomt, de slimste mens te kijken, darttoernooi en Olympische spelen te volgen op tv, Ottholengi’s kookkunsten te imiteren, te wandelen, in de sauna te ontspannen en een beetje te fietsen. Prima manier om eruit te zijn. Alle kinderen in verschillende fases mee, familiebezoek en de buren een midweekje gezellig op bezoek.

Lees verder “De magere jaren voorbij?”

Het jaar 2020 was voor mij persoonlijk vooral het jaar waarin ik “uit de as herrezen ben”. Als een feniks die zichzelf weer geboren laat worden. Na de rollercoaster van afgelopen vier jaar, waarin ik diepgaand aan de slag moest met mezelf en diep gegaan ben, lukte het in 2020 om weer parttime te werken en me ook als vrijwilliger in te zetten. Maar het belangrijkste was dat ik meer energie had, niet of nauwelijks depressief was en minder pieken en dalen had. Het grootste compliment kreeg ik van allerlei mensen, zowel prive als in werk, die aangaven dat ik innerlijk rustiger was.

Mijn uitval had te maken met de pure noodzaak om mezelf her uit te vinden omdat het anders niet meer werkte. Dat betekende oude patronen die mij niet meer dienden ( zoals altijd mijn best doen, altijd alert zijn, altijd bij de ander zijn om te kijken wat die nodig had) te ontmantelen. Dat betekende dat de manier waarop ik het altijd deed aan vervanging toe was. En dat het nodig was te onderkennen dat ik gevoelig ben en er veel prikkels binnenkomen die ik niet kan verwerken. Kortom het was tijd om te leren om voor mezelf te zorgen.

Lees verder “Wat hielp mij om mezelf her-uit-te-vinden?”

Hoe gaat het? Een simpele vraag die we elkaar al snel stellen als je iemand tegenkomt. Een vraag die mij ook veel gesteld is de afgelopen tijd. Want mensen weten dat het de afgelopen periode niet vanzelfsprekend is gegaan. Dat het zwaar was omdat er geen energie was of omdat het leven een groot zwart gat leek. En mensen willen graag weten hoe het echt met me gaat of soms alleen maar horen dat het beter gaat. Of beide. Want dat is wat we de ander gunnen, dat het beter gaat. Ik ook. En toch werkt dat niet zo bij heel veel levensvraagstukken waar mensen mee worstelen. Het is niet zomaar te fixen vanuit een duidelijk stappenplan. Het gaat op en neer zonder grip op de planning. Zoals mijn therapeute zegt, het ontvouwt zich.

Ik merk de laatste tijd dat die specifieke vraag, die vaak nogal indringend wordt gesteld, me overvalt. Want er is voor mij op dit moment geen eenduidig antwoord op te geven. Meestal schuif ik de vraag voor me uit en omzeil ik hem door als reactie te vragen naar de ander. Of er een algemeen antwoord op te geven, “energie gaat beter, het proces is nog met ups and downs”. En ook dat is niet bevredigend, maar geeft me wel tijd om me eerst weer even tot de persoon of personen te verhouden, me oké te voelen en dan zelf te beslissen of en wat ik wel of niet vertel en hoe ik het vertel.

Want ik ben juist wel voor openheid, voor het delen van hoe het echt is of is geweest. Vooral omdat we die openheid vaak niet willen/kunnen laten zien in processen van depressie, burn out of heftige levensfases omdat je toch al extra kwetsbaar bent en je onveilig voelt. En het dus niet vanzelfsprekend gebeurt. En tegelijkertijd omdat er veel meer herkenning en begrip in de wereld om ons heen is dan we van tevoren kunnen bevroeden. En dat levert dan weer mooie gesprekken en contacten op en kunnen we elkaar echt supporten.

Lees verder “Het leven als een bergetappe”