Aandacht is het nieuwe goud

aandacht

Al heel lang valt me op dat het nogal eens aan oprechte aandacht ontbreekt. Dat echte aandacht, of je nu een e-mail beantwoord, iets doet of in contact bent met iemand, gezien wordt als tijdverlies. Terwijl ik geloof dat er even helemaal zijn in het moment, in het gesprek, bij het beantwoorden van je e-mail, je op de lange termijn meer tijd en winst gaat opleveren. Omdat je dan de relatie hebt onderhouden. Omdat de ander gezien is en de verbinding ervaart.  Een volgende keer bereid is om mee te bewegen of je het voordeel van de twijfel te geven. Ik geloof dus dat aandacht niet per se meer tijd zal te kosten.

Ik zie het gebrek aan aandacht in organisaties die hun eigen drukte en systemen voorop stellen, de e-mail niet meer beantwoorden, je weer terugverwijzen omdat zij er niet over gaan, je alleen als nummer kennen. Ik zie het in het gebrek aan aandacht van onze samenleving voor mensen die niet vanzelfsprekend mee kunnen doen en die we in hokjes opdelen en zo buiten onze leefwereld en de samenleving plaatsen. Maar ook het gebrek aan aandacht in onze buurt of voor mensen die anders zijn. Niet alleen omdat we ons vooral richten op systemen en apparaten voor ons welbevinden en snel afgeleid worden door de veeleisende buitenwereld of onze drukke activiteiten. We zijn niet meer vanzelfsprekend gewend om stil te staan en aandacht te geven.  We hebben daar dan initiatieven en projecten voor nodig om dit te organiseren. Gelukkig zijn die er veel.

Het is blijkbaar niet zomaar logisch om mensen een kleine attentie of compliment te geven als ze het even niet makkelijk hebben. Ook aan mensen die je niet (zo goed) kent. Een glimlach aan een onbekende op straat. Ergens bij stilstaan en iets toevoegen in plaats van ergens langs rennen. Er kan veel groots zitten in een klein gebaar.

Lees verder “Aandacht is het nieuwe goud”

Leuker, lichter en levendiger

drieluik

De afgelopen periode deed ik mee aan de creatieve challenge #12dagencreatief, georganiseerd door Loes Vork. Een erg leuk project waarin Loes samen met 7 andere creatievelingen je elke dag een e-mail vol met inspiratie stuurt rondom het thema verbinding.  Zo kun je elke dag kiezen waar je mee bezig wilt gaan. Eén van de opdrachten was van Christine de Vries van Shodo. De vraag was om 10 minuten lang intuïtief afbeeldingen te zoeken en van de drie afbeeldingen die je aanspraken een collage te maken in de vorm van een drieluik.  Een drieluik dat uiteindelijk verwijst naar een verhaal uit jouw leven. Bij elk beeld werd je uitgenodigd om een tekst te schrijven door bezinnend te schrijven. Ik deel hier aan het begin van het nieuwe jaar, mijn verhaal bij het drieluik dat ik maakte.

beeld eerste tekst

Hoe kom ik van het leven in een zwart/grijze wereld naar het leven in een wereld in kleur? Hoe wordt het leven weer levendiger en kleurrijker? Hoe raak ik verlost van de zwarte en zware onderstroom die er vaak is en vooral was? Een onderstroom die mij de afgelopen 10 jaar aldoor omlaag trok, moe maakte en uitputte. Naar een plek waar niks kan groeien en bloeien, dor en doods. Tegelijkertijd is gedwongen rust en stilstand nodig om te kunnen verteren en dus verder te kunnen. Een natuurlijk onderdeel van de cyclus van het leven.

Net als de herfst/winter periode van afsterven, ondergronds gaan en afwachten. In de antropologie noemen ze dat de ‘liminale’ fase. Zie hierover mijn blog Tussentijd. Er zijn momenten in deze periode, dat je je niet kunt voorstellen dat er nog kleur zal zijn. Alles is grauw, mistig, koud en uitgestorven. En toch even later is de kleur weer helemaal terug. Daarin geloven en op vertrouwen, dat is het moeilijkste dat er is, heb ik ervaren.

beeld kaarsHet enige dat verandering teweeg kan brengen in die situatie is het licht. Licht geeft hoop. Licht verwarmt en laat dat wat ontkiemen moet zich ontwikkelen. Licht maakt alles lichter, letterlijk. Het brengt verlichting en jaagt de wanhoop en het zware weg.

Lees verder “Leuker, lichter en levendiger”

Tussentijd

liminal space

Iedereen belandt wel eens in een ‘liminale ruimte’ tijdens zijn of haar leven. Dit is een antropologische term die verwijst naar een ruimte die onbekend is en waarin je de weg niet kent. Er zijn geen kaarten, geen wegwijzers, routes en er is geen duidelijk eindpunt. Het is letterlijk een ruimte waarin je op de drempel van iets nieuws staat. Een drempelruimte, want ‘liminaal’ betekent drempel. Het is een periode waar je tussen het vertrouwde en het onbekende in bent, met zowel ruimte als kansen. Het wordt ook wel ‘het ondertussen’ of ‘de tussentijd’ genoemd. De komende tijd ga ik dit fenomeen verder verkennen in een reeks blogs met als titel ‘Tussentijd’.

Tussentijd
We kennen het allemaal wel in ons leven, fases waarin je even geen houvast hebt, omdat je je bevindt in een overgangszone. Omdat je onverwacht tegenslag in het leven hebt. Of overgaat naar een nieuwe levensfase. Bijna elke menselijke ervaring heeft elementen van het ondertussen in zich. Bijvoorbeeld:

  • omdat er een dierbare (onverwacht) is overleden,
  • je ontslagen bent of met pensioen bent gegaan,
  • je na je studie geen baan kunt vinden,
  • je een kind hebt gekregen,
  • je na echtscheiding geen (t)huis meer hebt,
  • je aan een nieuwe baan begint,
  • je geconfronteerd wordt met ziekte,
  • je op kamers gaat als je 18 bent,
    En vul zelf verder maar in.

Dit zijn allemaal gebeurtenissen die je (plotseling) in de tussentijd laten belanden. Het is een periode waarin je loskomt van vertrouwde gewoontes, overtuigingen, waarden en normen, zonder dat je al weet wat ervoor in de plaats zal komen. Deze fase kan gekenmerkt worden door verschillende emoties, die zich ook nog eens afwisselen. Denk aan verwarring, onzekerheid, rusteloosheid, angst, ongemak, boosheid, rouw, opluchting enzovoort. De tussentijd is eigenlijk een plek waar niemand graag wil zijn. Vaak zijn we geneigd om deze fase snel achter ons te willen laten, terwijl juist in tijden van verwarring de meeste groei en ontwikkeling plaatsvindt.

Wat kenmerkt zo’n tussentijd? Lees verder “Tussentijd”

Kunst van Relevantie

art of relevance boek
  • Aan het begin van deze week was ik bij een netwerkbijeenkomst van Assen voor Assen. We waren te gast bij het Drents Museum. Hoofd Publiek van het Drents Museum, Ellen ter Hofstede, presenteerde op een inspirerende manier hoe het Drents Museum werkt aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hoe ze bevorderen dat het publiek zelfstandig en inclusief kan participeren. Onder andere door het aanbieden van maatwerkprogramma’s, aandacht voor toegankelijkheid zoals het schrijven van teksten op B1 niveau en het aanstellen van twee participatiemedewerkers. Wat opviel was dat van de 200.000 bezoekers maar 25% uit het Noorden komt. De rest komt uit de Randstad en is 65+. Ik vroeg me tijdens de presentatie af hoe het toch kan dat zoveel mensen en groepen uit het Noorden het museum niet bereiken, terwijl er al veel drempels zijn weggenomen. Ik ben er overigens zelf één van. Ik ben in 23 jaar tijd dat ik in Assen woon, maar 2x naar het Drents Museum geweest.

The Art of Relevance
Toevallig was ik al enige tijd het boek Art of Relevance aan het lezen van Nina Simon. Zij is een enthousiaste pleitbezorger van het ontsluiten van musea, bibliotheken, kerken, theaters etc om relevant voor de samenleving te zijn. En dan vooral voor mensen  die ze anders niet bereiken. Het boek is een gids hoe je nog beter aan kunt sluiten bij de verlangens en dromen van mensen, groepen en gemeenschappen in de samenleving. Een praktische manier om mensen meer welkom te laten voelen en samen waarde te creëren. Een thema waar ik komende tijd praktisch mee bezig wil zijn. Een tegenhanger tegen het huidige model van marktwering en systemen die centraal staan. Dit boek laat zien dat het niet voldoet om maar aan te bieden waarvan we (nogal arrogant) denken te weten wat mensen nodig hebben of willen. Maar dat we op een veel fundamentelere manier zullen moeten aansluiten om relevant te kunnen zijn voor mensen, groepen en de samenleving die we nu niet bereiken. In een serie blogs verken ik dit onderwerp de komende tijd.

Lees verder “Kunst van Relevantie”

Op zoek naar de verticale verbinding

Heel lang heb ik gedacht dat de belangrijkste opdracht in het leven was om hard te werken, je best te doen, de dingen te fixen. En dan weer door naar het volgende. Een soort van continue, never ending to-do lijst. Dat heb ik dan ook zo’n 50 jaar volop gedaan. Tot mijn lijf aangaf dat het zo niet meer kon. Altijd georiënteerd op de buitenwereld, wat er in mijn omgeving zich afspeelde of aandiende. Snel, actief en oplossend. Altijd alert. Dat was een houding die ik in het onveilige gezin waar ik opgroeide nodig had om te overleven. Om problemen te voorkomen was alert zijn en focus op mijn omgeving nodig. Dat hield me veilig. Omdat ik dan ieder geval dacht te weten wat er ging komen. Wat vaak niet zo was.

Een automatische verbinding met de ‘horizontale oriëntatie’, zoals mijn therapeute Lenie van Schie dat noemt en zo helder beschrijft in haar boek: Langs de weg van het hart. Een verbinding die je als mens sowieso nodig hebt, maar die ook in de cultuur van deze tijd heel erg benadrukt wordt. Lenie schrijft dat: ‘veel van wat ons uit ons evenwicht haalt, komt voort uit onze omgeving of uit onze gedachten over die omgeving,; wat de ander vindt of doet en onze reactie daarop. We zijn gewend om ons op de omgeving te richten en dat is een horizontale oriëntatie’.

Lees verder “Op zoek naar de verticale verbinding”

In beweging komen: ontdek- en ontwikkelplekken

Ieder van ons begeeft zich in zijn of haar leven wel eens in een liminal space. Jawel een liminal space. Een antropologische term die gaat over een ruimte waarin je de route niet kent. Waar geen kaart van is, geen wegwijzers en ook geen eindpunt in zicht is. Een ruimte die onbekend en vreemd en soms heel ongemakkelijk. Een tussentijd. Waar we tussen het vertrouwde en het onbekende in zitten. Waar zowel leegte als kansen zijn. Een ruimte waarin je op de drempel van iets nieuws staat. Waarin we overgaan van wie we ooit waren, naar wie we gaan worden. Een drempelruimte.

Het project Ontdek- en Ontwikkelplekken van Coöperatie OngeEikt was zo’n drempelruimte voor meer dan 20 mensen in de afgelopen 1,5 jaar. Een veilige plek voor iedereen, maar vooral voor vrouwen tussen 25 en 65 jaar, die om wat voor reden even niet wisten hoe hun route door het leven eruit zou zien. Die al langere tijd thuis waren. Soms al jaren. Die gestruikeld zijn in werk, studie, door rouw, burn-out of ziekte. Of ontworteld zijn omdat ze gevlucht zijn uit hun thuisland, omdat het daar te onveilig was.  Die in tussentijd leven. Stuk voor stuk mooie mensen, die hun perspectief niet in beeld hadden en/of niet wisten hoe of met wie ze een perspectief konden realiseren. Die het vertrouwen in zichzelf en de wereld verloren. Die ontmoedigd zijn geraakt. Zich alleen voelen staan.

Het beste dat we voor iemand in een liminal space kunnen doen, is een veilige bedding creëren waar vanuit iemand zijn eigen route kan kiezen. Waar hij of zij een tijdje mee kan lopen en aanwezig  kan zijn. Vanuit deze veilige bedding kunnen we hem of haar aanmoedigen om te ontdekken, en te spelen en tegelijk zijn of haar eigen weg te laten bewandelen. Soms zijn we hierbij wegwijzer, reisgenoot, pleisterplek of reisleider. De ander bepaalt het tempo. Wij zijn present en doen wat nodig is. We trekken samen op en we leren van elkaar en van het leven.

Deze creatieve en veilige bedding van de Ontdek- en Ontwikkelplekken van OngeEikt wijkt sterk af van wat veel reguliere instanties bieden. Daar is de liminal space vaak bij voorbaat al ingeperkt door diagnoses, problemen, focus op tekorten en aannames. Waardoor er weinig ruimte is, weinig te ontdekken en weinig te kiezen is. Hier vervolgen mensen hun reis via het werk en beleid van professionals, die ervoor opgeleid zijn. Ze moeten snel en met resultaat  veranderen, anders worden ze buitengesloten. Ze krijgen labels als mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, bijstandsgerechtigden, arbeidsgehandicapt, iemand uit het doelgroepregister, een client, de personen in de kaartenbak. Of komen terecht in een database en worden als ‘lastig of niet te bemiddelen’ aangemerkt.

Wat hebben wij binnen OngeEikt de afgelopen anderhalf jaar geleerd over wat bedding wèl moet bieden? Dit vertelden onze deelnemers:

Lees verder “In beweging komen: ontdek- en ontwikkelplekken”

Ongenode gast verwelkomen

In het weekend, vooral op zondag, komt er steevast een oude bekende op bezoek. Deze bekende heeft verschillende namen: somberheid, verdriet, gemiste kansen en soms ‘ik haat het leven’. Een bekende die een aantal jaren met mij optrok, dag in dag uit. Dus het is al grote winst dat zij nu alleen op zondag op bezoek komt.

Elke zondag weer overvalt mij dat bezoek weer. Dacht ik zo lekker bezig te zijn met weekend vieren, te luieren, te lezen, te koken en van nix doen te genieten. En dan, als ik op zondag op sta heb ik opeens innerlijk gezelschap dat zomaar in mij aanwezig is. Word ik bruut herinnerd aan dat verdriet, die angst en dat gebrek aan vertrouwen in het leven dat nog zo diep ergens in mij zit. Waar ik door de week, in de drukte van de wereld, geen aandacht aan hoef en wil besteden. Want ik wil daarvan het liefste weg.  Ik wil vooruit, mooie dingen realiseren, samen op trekken, bezig zijn.

Ondertussen weet ik steeds beter om deze dualiteit in mij te omarmen. Te accepteren dat het deel is van mij, misschien wel van het mens zijn. En leer ik hoe ik met deze gast om moet gaan. Ik deel mijn lessen hieronder:

Lees verder “Ongenode gast verwelkomen”

Het belang van je voornaam!

Toen ik in 1966 werd geboren kreeg ik de welluidende namen Hélène Sophia Sita mee. Vernoemd naar, jawel, twee oma’s en een overoma. Oma Lena Brauckman, de moeder van mijn moeder. Sophia Johanna van Ingen, de oma van mijn moeder en Sietske Assies, de moeder van mijn vader. Ik werd geen Lena of Helena genoemd, maar Hélène om de franse Hugenotenafkomst van mijn moeders kant niet te verloochenen. Toen ik naar de lagere school ging, schreven mijn ouders me in als Heleen. 

Tijdens mijn burn-out ben ik wat meer in de historie van de familie gedoken en toen bleek dat mijn betovergrootmoeder aan moeders kant ook Helena heette: Helena van der Kwast. En haar oma Helena Kool. Net als eigenlijk mijn oma die naar hen vernoemd was, Helena werd Lena. Daarom noem ik mijzelf sinds 2018 Helena. Want die naam paste beter bij wie ik toen geworden was. Heleen werd Helena.  Want wat is het belang van je voornaam eigenlijk? 

Lees verder “Het belang van je voornaam!”

Terug naar de basis!

Ik groeide op in een gezin met negen (jong-) volwassenen. Ik was het ‘nakomertje’, dat 10 jaar met de jongste scheelde. Dat maakte dat ik nooit mijn eigen plek heb kunnen vormen, mijn aandacht was namelijk altijd bij de ander. Er waren teveel mensen, teveel interacties, teveel gedoe en teveel verschillende leefwerelden. Zo gaat het verhaal dat ik toen ik naar de lagere school ging, ik de hele zomervakantie buikpijn en stress had omdat ik nog geen schooltas had, geen engels kon en niet wist hoe je een proefwerk moest maken. Niemand die me vertelde dat ik naar de  basisschool zou gaan, waar dat allemaal niet nodig was.

Als je opgroeit in een gezin waarin het altijd onveilig is en je de omgeving scant om te zien hoe de ‘vlag erbij hangt’, dan kun je niet rusten op je eigen plek. Zo heb ik van jongs af aan mijn eigen basis niet ontwikkeld. Geen plek in of buiten me kunnen creëren waarin ik mezelf kon opladen, me veilig voelde en mijn eigen wereld kon realiseren. Mijn aanpak was vooral erbij horen en heel erg mijn best doen om aan te sluiten op de leefwereld van de rest. Ook al begreep ik die niet.

Sinds kort ervaar ik het belang en de noodzaak van die ‘eigen plek’ steeds meer. Lees verder “Terug naar de basis!”

Mijn jaarwoord 2023: Uitnodigen

Vorig jaar overleed mijn vader op 86-jarige leeftijd en werd ik wees. Voor mij vooral ingrijpend omdat ik me eindelijk bevrijd voelde van het oude verhaal dat met zijn aanwezigheid nog in zo in mijn leven centraal bleef staan. Een verhaal van afwezigheid van ouders, van er niet bij horen, van nooit goed en nooit goed genoeg. Van tekort komen en altijd maar proberen om het te fixen, dat wat tekort was. Een onmogelijke opgave omdat het niet aan mij lag. Daarom altijd de aandacht bij de ander, in plaats van bij mijzelf. Altijd alert waar veiligheid zou omslaan in onveiligheid. Altijd mijn best doen.

Ik laat met 2022 dit oude verhaal met al zijn facetten, triggers en patronen bewust achter me. Ik wil het drama van dit verhaal niet meer voeden. Ik wil het verhaal voorbij. Ik wil verder met alles wat ik geleerd en ontdekt heb. Verder met mijzelf en met anderen die dat nodig hebben. Om hen te helpen om hun eigen levenspad te ontwikkelen. Zich te verbinden met zichzelf en zichzelf her uit te vinden. Een gevalletje je eigen shit omzetten in groeikracht.

Ik hoop in 2023 van al het harde werken in de afgelopen jaren, zelfonderzoek doen, traumatherapie, nu te kunnen oogsten. De ruimte te voelen om terug te gaan naar mijn basis. En daarmee het leven lichter te maken. Te genieten, de stilte opzoeken en mijn intuïtie en creativiteit te kunnen volgen. De vraag: “Wat als ik werkelijk IK zou zijn?” te onderzoeken.  En tegelijkertijd de uitdaging aan te gaan om de oude pijn die er in me zit te leren omarmen. De angst, de pijn en het verdriet in de ogen te kijken. Als onderdeel van leven en niet van het drama van mijn leven. Nog een hele opgave. Maar al doende leer ik.

Mijn jaarwoord voor 2023 is uitnodigen.

Lees verder “Mijn jaarwoord 2023: Uitnodigen”