OngeEikt is inmiddels acht maanden bezig met de Ontdek- en Ontwikkelplekken. November vorig jaar startte de eerste deelnemer. Inmiddels zijn veertien deelnemers gestart om te ontdekken wat hun talenten, wensen en mogelijkheden zijn.
Zelfregie (of ‘eigen regie’) en amplitie zijn twee belangrijke kernbegrippen bij het coachen van mensen. Geke Kloosterhof en Liesbeth Ros van Natuurlijk Trainingen Noord leggen uit wat deze begrippen inhouden en wat de do’s en don’ts zijn bij deze manier van werken.
Wat houdt ‘zelfregie’ in en waarom is dat zo belangrijk als je iemand begeleidt?
Liesbeth: ‘Bij zelfregie ben je baas over je eigen leven. Je maakt zelf je beslissingen, dat is de kern. En je neemt hier ook verantwoordelijkheid voor. Dat kun je doen met ondersteuning. Want als je iets niet weet, dan kun je natuurlijk je eigen netwerk inschakelen. Zelfregie betekent namelijk niet dat je het allemaal alleen hoeft te doen.’
Je biedt dus wel ondersteuning, maar op wat voor manier doe je dat?
Geke: ‘Door de vraag achter de vraag duidelijk te krijgen. Het gaat erom dat de vraag voor die persoon zelf helder wordt, zodat deze op basis hiervan de juiste keuzes kan maken. Je stelt open vragen, niet vragen waar iemand alleen met ja of nee kan antwoorden.’
Liesbeth vult aan: ‘Iemand begeleiden is op je handen zitten. Luisteren. Ook stiltes laten vallen. Want die ander bepaalt het tempo. Wij hebben de overtuiging dat iemand zich kan ontwikkelen en groeien. Dat het er allemaal al in zit. Het moet er alleen nog uitkomen. En wie ben ik dan om te bepalen wat goed is voor een ander? Je sluit aan bij de leefwereld van de ander.’
Geke: ‘Je sluit aan bij wat die ander belangrijk vindt, bij zijn of haar referentiekader.’
Wat heeft zelfregie te maken met de Ontdek- en Ontwikkelplekken?
Liesbeth: ‘Zelf de regie houden zorgt ervoor dat mensen vaardigheden opbouwen en zichzelf leren kennen. Bijvoorbeeld hoe ze hun talenten in kunnen zetten. Bij de Ontdek- en Ontwikkelplekken gaat het ook om het ontdekken wie en wat je bent. Waar zit je passie? Waar wil je naartoe? Dat sluit mooi aan bij zelfregie.’
Geke: ‘Iets kan voor de een prima werken, maar past het ook bij een ander? Het is constant aansluiten bij de stappen die iemand kan en wil zetten, al blijf ik wel mijn support aanbieden.’
Wat zijn de don’ts of valkuilen bij deze manier van begeleiden?
Geke: ‘Het belangrijkste is dat je niets overneemt. Als je dat doet zeg je eigenlijk dat diegene het zelf niet kan. Je ontneemt iemand de mogelijkheid om te groeien.’
Liesbeth: ‘Klopt. Je ontneemt iemand een positieve ervaring. Terwijl we bij de Ontdek- en Ontwikkelplekken juist willen dat mensen ontdekken wat er allemaal wél lukt. Dat ze positieve ervaringen opdoen.’
Stel dat iemand je om hulp vraagt, maar zelf niets doet?
Geke: ‘ Vraag je mij te helpen, dan doe ik dat, maar het is belangrijk dat je zelf ook in actie komt. Ik stimuleer iemand om zelf in beweging te komen.’
Hoe geef je een deelnemer advies, als je uitgaat van die zelfregie?
Geke: ‘Je kunt wel tips of adviezen geven als iemand daarom vraagt, maar je laat het keuzemoment bij die ander. Ik vertel bijvoorbeeld over mijn eerdere ervaringen. Maar wat voor mij goed werkte hoeft voor die ander helemaal niet zo te zijn. Je loopt het risico dat iemand dan stappen overslaat. Als iemand bijvoorbeeld een bedrijf zoekt, dan help ik zoeken door vragen te stellen over wat iemand precies nodig heeft. Ik laat de mensen tussenstappen nemen. Verder laat ik ze zelf kiezen en ik vul niets in. Zodat ze dat zoekproces een volgende keer helemaal zelf kunnen doen.’
Wat is amplitie en wat heeft dit te maken met de Ontdek- en Ontwikkelplekken?
Geke: ‘Het woord ‘amplio’ betekent versterken. Amplitie heeft vier pijlers, namelijk talentontwikkeling, positieve gezondheid, bevlogenheid en je leven en werk inrichten. Vanuit onze samenleving was eerst vooral curatie belangrijk, oftewel genezen. Daarna draaide het om preventie, het voorkomen. En nu staat amplitie, het versterken steeds meer centraal. Om een voorbeeld te noemen, eerst schaften organisaties aangepaste bureaus aan voor extra grote of kleine medewerkers. Nu schaffen ze standaard verstelbare bureaus aan, zodat ze voor iedereen op de juiste hoogte ingesteld kunnen worden.’
Liesbeth: ‘Bij amplitie leren mensen ontdekken en aangeven wat ze nodig hebben om hun eigen potentieel in te zetten. Wat heb je nodig om jezelf te versterken? Hoe zorg je voor je eigen welbevinden? Dan moet je ook een beetje weten wie je bent. Bij de Ontdek- en Ontwikkelplekken gaat het ook om het opbouwen en versterken van je welzijn en je welbevinden. Je bent bezig iets te ontdekken. Je gaat bijvoorbeeld bezig met keramiek of hout. Je ontmoet anderen. Je verkoopt iets in de winkel. Of je vijzelt je Engels op omdat er een deelnemer is die uit een ander land komt. Je bent in een veilige omgeving. Alles is oké. Probeer maar uit. Je sluit je aan bij de leefwereld van de deelnemer. Deze leert wat hij of zij wil en om grenzen aan te geven.’
Kun je een voorbeeld geven van hoe jullie amplitie inzetten?
Geke: ‘Bij het productieproces van SML-kaarsenatelier doen we ook aan amplitie, want het werkt niet alleen een-op-een maar ook in een groep. We lieten bijvoorbeeld de teamleden laatst meedenken over spoedbestellingen. Hoe we daar goede oplossingen voor konden bedenken. Toen kwamen ze met allemaal ideeën waar we zelf nooit opgekomen waren. Dat is ook amplitie. De werkvloer denkt actief mee – zij zijn de deskundigen in het productieproces. Door hun ervaring en ideeën leveren ze een bijdrage. Zo maak je elkaar enthousiast. Je werkt bottom-up en niet top-down. Door naar hun ideeën te luisteren, versterk je hen. Dit raakt ook weer de zelfregie en intrinsieke motivatie.’
Liesbeth: ‘Je kijkt vooral naar wat iemand wel kan. Het is positieve psychologie. Kijken naar kansen en mogelijkheden. Wat kan wel. Dit levert zelfvertrouwen en zelfkennis op over talenten en hoe je deze in kunt zetten. Het levert werkgeluk op, welzijn en zingeving. Omdat het van binnenuit komt, is het iets wat op de lange termijn nog steeds werkt. Dat levert de maatschappij ook veel op: minder ziekteverzuim en daardoor minder kosten. En je krijgt betere kwaliteit, want je krijgt bevlogen mensen, met meer energie. Mensen groeien en bloeien. Daar gaan wij zelf ook voor.’
Interview door Margot van Belkum – juni 2022
Foto’s: Lisanne Bosch Fotografie