Jaren geleden stond ik in een visualisatie voor de opleiding Psychosociaal Hulpverlener tegenover mijn ouderlijk huis in Groningen. Kijkend vanaf de Wilhelminakade naar de overkant, de Hofstede de Grootkade. Ik zag een geblakerd groot en statig huis aan het Reitdiep. Zwart, geen ramen, holle gaten. Geen levendigheid, geen mensen, geen kleur. Dit huis staat symbool voor mijn jeugd vanaf mijn 4e tot mijn 24ste. Een zwart gat. Een periode waarin mijn hart gesloten was, ik vooral meebewoog op het leven van mijn veel oudere broers en zussen. Mijn ouders wel fysiek, maar niet met hun hart aanwezig waren.

“And I see losing love is like a window in your heart Well, everybody sees you’re blown apart. Everybody feels the wind blow Ooh, ooh, ooh.”

Alleen. Een klein dapper meisje met allemaal (jong)volwassenen om zich heen. Ik leefde in een wereld die de mijne niet was. Ik stopte mijn kind-zijn weg en wilde alles kunnen wat de anderen deden. Ik deed mijn best en nog eens mijn best en teerde op de stukjes aandacht en liefde die ik van mijn broers en zussen of anderen kreeg. De ramen stonden open, de wind blies erdoorheen, maar niemand zag wat er aan de hand was.

De schone schijn
Zelfs familieleden die deze patronen in onze familie kenden, geloofden in de maskering van hoe het echt was. “Bij jullie is het toch altijd zoete inval? Jullie maken zulke mooie muziek met elkaar? Jullie zijn toch zo creatief? Bij jullie kan toch altijd alles?” De schone schijn was heel belangrijk om in stand te houden. Uiteindelijk zijn we alle zeven klein gemaakt, stopten we ons echte zelf weg en hebben we beschadigingen opgelopen. Hebben we de schone schijn overgenomen in onze levens en leefden we vanuit verwarring. Het trauma dat in twee families/generaties speelde, werd doorgegeven en versterkte elkaar. Mijn moeder: een behoeftig klein meisje en een narcistische vrouw. Mijn vader: een behoeftig klein jongetje en een zwakke en gevoelige man, niet opgewassen tegen zijn dominante vrouw. Wij als kinderen hadden geen kans om in beweging te komen. Dat lukte pas toen ik de liefde vond. Door liefde kon ik losbreken uit de starheid van het huis, uit het zwarte, kon ik de verandering bij mezelf in gang zetten en op reis gaan.

“Kon ik opstijgen op de vleugels van verandering en terugkeren op de vleugels van liefde, vervuld als nooit tevoren.” – Anodea Judith

De les van Graceland
De song “Graceland” van Paul Simon analyseerde ik jaren geleden tijdens de leergang retoriek van Jan Vaessen. En ik schreef en presenteerde een tekst die de basis voor deze blog vormt. Het leerde me dat heling en genade alleen gevonden wordt als je in beweging komt. Ik zou nu zeggen als je je reis door de tussentijd aangaat. Als je je niet bij de situatie neerlegt, als je op reis gaat en met vallen en opstaan je hart, haar ritme en de liefde leert kennen en je verbindt met anderen. Ik gun dat iedereen, ik zie immers zoveel mensen om me heen die niet in beweging (kunnen) komen. Zich niet bewust zijn dat ze hun hart niet meer volgen, niet verbonden zijn, stilstaan en vastzitten. De waarheid is te pijnlijk om toe te laten, om te gaan onderzoeken. De patronen zijn te hard ingeslepen en de wind blaast domweg te hard tegen.

Human trampoline
In grote en in kleine voorbeelden om me heen zie ik mensen die niet meer nieuwsgierig zijn, niet meer op weg gaan of niet meer bereid zijn om te leren waarom het is zoals het is. Die slachtoffer blijven, die geen ambities meer hebben, geen dromen, geen verlangens of zich helemaal niet bewust zijn hoe vast ze zitten. Mensen die het leven uitzitten. Waar hun ‘valse identiteit’ en overlevingspatronen hen nog steeds belemmeren. Ik zie het en voel me machteloos. Ik wil niet alleen kijken, maar ook iets doen. Mijn eerste impuls is: “Ik wil mensen opvangen, helpen, het oplossen, ze redden.” Daarmee word ik dus vanzelf een soort “human trampoline”. Ik wil dan iets doen vanuit mijn eigen pijn, om iets van mezelf op te lossen, te helen. En dat is niet goed voor mij en ook niet voor de ander heb ik geleerd.

There is a girl in New York City who calls herself the human trampoline. And sometimes when I’m falling, flying or tumbling in turmoil I say “Whoa, so this is what she means” She means we’re bouncing in the Graceland.

En dat niet alleen – mensen zitten daar niet op te wachten om gered te worden. Ze willen niet herinnerd worden aan hun leed. Pijn voelen, verlies voelen, onmacht en onkunde voelen is niet fijn. Geesten uit het verleden zijn vaak geen goed gezelschap. Dat kun je maar beter wegstoppen. Soms is het zelfs geruststellend om slachtoffer te zijn. Vaak is het misschien wel te pijnlijk om je hart te voelen, om het ritme te volgen en op onderzoek uit te gaan. Soms weet je beter wat je nu hebt dan wat je gaat krijgen.

And my traveling companions are ghosts and empty sockets

Acceptatie en begrip
Ik vind het bijna onverteerbaar om dat te accepteren. Maar in het huis aan de kade was ik zelf ook niet bewust dat er een ander vergezicht kon zijn. Ik was onwetend, voelde mijn hart niet en wist niet eens dat ik op reis zou mogen kunnen gaan. Ik had graag een wetende getuige gehad die me eerder bij de hand had kunnen nemen. De song Graceland helpt me om te zien dat iedereen een mogelijkheid heeft om geheeld te worden en om genade te ervaren. “We all will be received in Graceland.” Maar allemaal via een andere reisroute en alleen als we zelf op weg willen gaan in de tussentijd. Daarom ben ik ‘spaceholder’ geworden, om mensen niet te redden, maar om ze een bedding te bieden als ze op reis gaan.  Zie mijn aanbod hiervoor.

De reis zelf is het doel
Graceland leert me dat de weg naar heling, het in beweging zijn – “I’m going” – de kern is vanuit acceptatie en zelfacceptatie. De bestemming zit niet in een geografische plek en deze bereiken is niet het doel. Het gaat om de reis en het volgen van je eigen hartritme. De muziek laat dit ritme goed horen: sterk, dwingend, opwekkend en met een cadans. Het nodigt uit om in beweging te komen, op reis te gaan. Om oude zaken los te laten, om ervoor en voort te gaan. Voor iedereen is de reis weer anders en komt niet iedereen op dezelfde plek thuis. En toch: hoe kan Graceland voor meer mensen een wenkend perspectief worden? Wat is er nodig om hen “going” te krijgen?

Verbinding in plaats van redding
Woorden die naar boven komen zijn: open zijn, vertellen over je eigen reis, je ervaringen en keuzes die je gemaakt hebt. Samen reizen. Tips over pleisterplaatsen en bezienswaardigheden als handreiking. Luisteren is belangrijk – horen wat de ander te vertellen heeft. Uitnodigen om zijn of haar verhalen te horen. Spiegelen wat je ziet en hoort en voelt. En vooral accepteren dat de ander zover gaat als hij of zij kan gaan en zijn eigen keuzes maakt. Geen human trampoline, maar meelevend, liefdevol en invoelend. Op die manier zul je je met iemand kunnen verbinden als reisgenoot. Wederkerigheid zal centraal staan en zo wordt het waardevol voor beiden.

Allemaal dingen die ik best kan, maar niet gemakkelijk vind. Voor mij dus ook een reis om te leren uit de oplossing te blijven, maar wel verbinding aan te bieden, te zoeken en te vinden. Ook een deel van mijn weg naar Graceland, maar alleen als we zelf de moed hebben om op weg te gaan. Want uiteindelijk “We all will be received in Graceland”

Groet Helena

Songtekst Graceland

Paul Simon