Het jaar 2020 betekende voor mij een wedergeboorte. Na vier jaar van diepgaand zelfonderzoek en een emotionele rollercoaster, hervond ik eindelijk mijn kracht. Ik kon weer parttime werken, zette me in als vrijwilliger en het allerbelangrijkste: ik had meer energie, was nauwelijks nog depressief en de heftige pieken en dalen maakten plaats voor meer stabiliteit. Het mooiste compliment kwam van mensen om me heen die opmarkten dat ik innerlijk veel rustiger was geworden.

Waarom viel ik uit?
Mijn uitval was puur noodzaak. Het oude systeem werkte simpelweg niet meer. Jaren van altijd mijn best doen, constant alert zijn en voortdurend bij anderen kijken wat zij nodig hadden, hadden hun tol geëist. Ik moest leren erkennen dat ik hooggevoelig ben en veel prikkels binnenkrijg die ik niet altijd kan verwerken. Het werd tijd om voor mezelf te zorgen. Het opgroeien in een destructief gezinssysteem had me de innerlijke opdracht gegeven dat ik het altijd goed moest doen. Deze patronen moesten worden ontmanteld.

Tien dingen die mij hielpen herstellen
Toen een vriendin me vroeg welke tien dingen me het meest hadden geholpen, moest ik niet lang nadenken. Hier zijn ze, in willekeurige volgorde:

1. Luisteren naar mijn lijf
Rust nemen wanneer mijn lichaam dat aangaf, zelfs direct na het opstaan en ontbijten. Ook al vond mijn hoofd het belachelijk om weer te gaan liggen met een dekentje op de bank – ik moest leren de signalen van mijn lijf serieus te nemen om energie op te bouwen.

2. Begrijpen wat er in mijn hoofd gebeurde
De masterclasses van Erik Scherder over hersenen bij burn-out en stress waren een openbaring. Mijn hoofd voelde als een PC met een volle harde schijf en een virus erop – en dat klopte met wat er daadwerkelijk gebeurde in mijn hersenen. Ook zijn praktische tip om iets heel nieuws te doen (in mijn geval fotograferen) was een eye-opener.

3. Triggers en patronen herkennen en veranderen
Altijd klaarstaan voor anderen was een groot patroon van mij. Niet voor niets is mijn intentie dit jaar dat ik voorop sta. Een deskundige therapeut hielp me dit af te pellen aan de hand van concrete situaties, zodat ik er zelf vaardiger in werd.

4. Mijn overgevoeligheid erkennen
Veel geluid, meerdere dingen tegelijk doen of spelletjes met ingewikkelde regels zijn te veel voor mijn zenuwstelsel. Een overbelast zenuwstelsel staat altijd op oranje en springt snel naar rood, waardoor het blokkeert. Noise-cancelling koptelefoons werden mijn redding.

5. Mijn manier van ontprikkelen vinden
Voor mij werkte wandelen door het bos, bewust stilte opzoeken, kalmerende muziek luisteren, een powernap nemen of gewoon een niet-spannende serie op Netflix kijken. Gewoon zijn zonder iets te hoeven.

6. Bij somberheid het tegenovergestelde doen
Wanneer somberheid opkwam, hielp het juist om het tegenovergestelde te doen van wat ik wilde (verdwijnen). Naar een andere plek gaan, afleiding zoeken bij mensen of activiteiten. Soms was een flinke huil- of klaagbui ook werkzaam.

7. Mijn eigen ruimte bewaken
In gezelschappen leerde ik te ‘haken’ – aanwezig zijn maar niet hoeven meedoen. Dit gaf me een veilig gevoel. Grote gezelschappen vermijden, op tijd komen en gaan, en vooral bewust kiezen of ik echt naar een afspraak wilde.

8. Structuur Behouden
Een vast ritme hielp enorm: vast opstaan, ’s ochtends computerwerk, na de lunch wandelen, ’s middags ruimte voor afspraken en bellen, en een vaste bedtijd. Vanuit deze structuur kon ik leren wat ik nodig had.

9. Lieve mensen om me heen
Veel lieve mensen en ervaringsdeskundigen die me konden bemoedigen als ik wanhoopte. Die hoop boden en er voor me waren – onmisbaar.

10. Creatief bezig zijn
Ik ging op ‘kunstexpeditie’ bij een bevriend kunstenaar om te leren spelen met allerlei creatieve materialen. Dit hielp me vaste patronen los te laten, uit mijn hoofd te gaan en mijn eigen creatieve bron aan te spreken.

En dan… scharrelen

Last but not least: heel veel scharrelen. Stilvallen was het allermoeilijkste – daar deed ik wel 2,5 jaar over. En dan komt de kunst om je interne impuls te volgen, of juist niet. Ik noem het scharrelen, net als een scharrelkip. In het ‘niets’ zijn is beangstigend, vooral voor een multitasker zoals ik. Maar het is ook de bron van je authentieke impulsen. Scharrelen helpt om nieuwe terreinen te verkennen en te accepteren dat je nooit meer de oude jezelf wordt. Je wordt een nieuwe zelf – je weet alleen nog niet hoe die eruitziet. Al doende leert men.

Tot slot
Ik ben benieuwd wat voor jou heeft geholpen in jouw herstelproces. Delen is zo waardevol – het geeft anderen hoop en inzicht. Wil je het een keer over jouw herstelproces hebben, boek een Perspectiefsessie!

Groet Helena 🔆

Heel lang heb ik gedacht dat de belangrijkste opdracht in het leven was om hard te werken, je best te doen en dingen te fixen. En dan weer door naar het volgende. Een soort continue, never-ending to-do lijst. Dat heb ik zo’n 50 jaar volop gedaan, tot mijn lijf aangaf dat het zo niet meer kon.

De Horizontale Oriëntatie
Altijd was ik georiënteerd op de buitenwereld – wat er in mijn omgeving zich afspeelde of aandiende. Snel, actief en oplossend. Altijd alert. Dat was een houding die ik in het onveilige gezin waar ik opgroeide nodig had om te overleven. Om problemen te voorkomen was alert zijn en focus op mijn omgeving nodig. Dat hield me veilig, omdat ik dan in ieder geval dacht te weten wat er ging komen. Wat vaak niet zo was. Een automatische verbinding met de ‘horizontale oriëntatie’, zoals mijn therapeute Lenie van Schie dat noemt en zo helder beschrijft in haar boek ‘Langs de weg van het hart’. Een verbinding die je als mens sowieso nodig hebt, maar die ook in de cultuur van deze tijd heel erg benadrukt wordt.

Lenie schrijft dat: “Veel van wat ons uit ons evenwicht haalt, komt voort uit onze omgeving of uit onze gedachten over die omgeving; wat de ander vindt of doet en onze reactie daarop. We zijn gewend om ons op de omgeving te richten en dat is een horizontale oriëntatie.”

De Verticale Verbinding Herontdekken
Zij pleit dan ook voor het versterken van de tegenhanger die we uit het oog zijn verloren: de verticale verbinding met onszelf en de aarde. Deze verticale verbinding helpt ons om meer afstand tot de omgeving te krijgen en zorgt ervoor dat deze ons niet meer zo overspoelt. In haar boek geeft ze helpende oefeningen om die verticale verbinding te versterken. Een verbinding die ik elke dag, soms elk uur weer moet zoeken, omdat ik hem in de waan van de dag en het leven even zo makkelijk weer kwijtraak. Zo sterk is die andere oriëntatie.

Wat Helpt Mij Daarbij? 5 Lessen:

1. Me bewust afzonderen van prikkels
   Door mijn eigen rustige muziek te luisteren of me terug te trekken op mijn eigen kunstkamer. Of zoals komende week een paar dagen in het huis van mijn broer en schoonzus te verblijven als zij weg zijn.
2. Tijd nemen om te ‘scharrelen’
   Niets moeten, niets plannen, bijvoorbeeld in het weekend. En dan merken hoe het met mij is. Me weer met mijzelf verbinden.
3. Mezelf verbinden met mijn lijf, de aarde, de grond onder mijn voeten
   Door bewuste oefeningen of door rustig te wandelen.
4. Me focussen op wat er in mij leeft
   Bijvoorbeeld door elke ochtend te schrijven. Een mooi hulpmiddel daarbij zijn de Morning Pages van Julia Cameron. Elke ochtend drie pagina’s gewoon volschrijven. Zonder nadenken. Je onderbewuste laten spreken.
5. De druk van buitenaf laten voor wat die is
   Wat er moet, opsla ik in een online to-do lijst. En pas als ik weer aan het werk ben, kijk ik wat er nu echt prioriteit heeft die dag.

Eerst Terug naar Mijzelf
En vooral me elke keer weer bewust zijn: eerst terug naar mijzelf! Zelf op mijn pootjes staan voordat ik me in de wereld begeef. De afgelopen weken ben ik daarom bewust bezig geweest met de vraag: “Wat voedt mij?” Een interessant proces dat gedurende een periode ook aan verandering onderhevig is. Ik schrijf er regelmatig over en ontdek dan aldoor weer meer verdieping en focus. Het kost namelijk wel tijd om me te ontdoen van ‘wat hoort’ en ‘wat men verwacht van mij’. Het gaat er natuurlijk vooral om wat ik van mezelf in de wereld wil brengen. Daarom blijft de lijst van ‘wat voedt mij?’ zich steeds meer verdiepen.

De Volgende Stappen
Straks ga ik mezelf naar aanleiding van die lijst afvragen:

• “Wat leer ik hiervan over wat belangrijk is voor mij?”
• “Hoe ga ik dat voeden in mijn leven?”
• “Wat betekent dat voor mijn keuzes in het dagelijkse leven?”

We zullen dat zien. In ieder geval: van minder hard werken naar vanuit mijn hart werken!

Groet Helena 🔆

Bronnen:

• ‘Langs de weg van het hart’ – Lenie van Schie
• Morning Pages – Julia Cameron

Jaren geleden stond ik in een visualisatie voor de opleiding Psychosociaal Hulpverlener tegenover mijn ouderlijk huis in Groningen. Kijkend vanaf de Wilhelminakade naar de overkant, de Hofstede de Grootkade. Ik zag een geblakerd groot en statig huis aan het Reitdiep. Zwart, geen ramen, holle gaten. Geen levendigheid, geen mensen, geen kleur. Dit huis staat symbool voor mijn jeugd vanaf mijn 4e tot mijn 24ste. Een zwart gat. Een periode waarin mijn hart gesloten was, ik vooral meebewoog op het leven van mijn veel oudere broers en zussen. Mijn ouders wel fysiek, maar niet met hun hart aanwezig waren.

“And I see losing love is like a window in your heart Well, everybody sees you’re blown apart. Everybody feels the wind blow Ooh, ooh, ooh.”

Alleen. Een klein dapper meisje met allemaal (jong)volwassenen om zich heen. Ik leefde in een wereld die de mijne niet was. Ik stopte mijn kind-zijn weg en wilde alles kunnen wat de anderen deden. Ik deed mijn best en nog eens mijn best en teerde op de stukjes aandacht en liefde die ik van mijn broers en zussen of anderen kreeg. De ramen stonden open, de wind blies erdoorheen, maar niemand zag wat er aan de hand was.

De schone schijn
Zelfs familieleden die deze patronen in onze familie kenden, geloofden in de maskering van hoe het echt was. “Bij jullie is het toch altijd zoete inval? Jullie maken zulke mooie muziek met elkaar? Jullie zijn toch zo creatief? Bij jullie kan toch altijd alles?” De schone schijn was heel belangrijk om in stand te houden. Uiteindelijk zijn we alle zeven klein gemaakt, stopten we ons echte zelf weg en hebben we beschadigingen opgelopen. Hebben we de schone schijn overgenomen in onze levens en leefden we vanuit verwarring. Het trauma dat in twee families/generaties speelde, werd doorgegeven en versterkte elkaar. Mijn moeder: een behoeftig klein meisje en een narcistische vrouw. Mijn vader: een behoeftig klein jongetje en een zwakke en gevoelige man, niet opgewassen tegen zijn dominante vrouw. Wij als kinderen hadden geen kans om in beweging te komen. Dat lukte pas toen ik de liefde vond. Door liefde kon ik losbreken uit de starheid van het huis, uit het zwarte, kon ik de verandering bij mezelf in gang zetten en op reis gaan.

“Kon ik opstijgen op de vleugels van verandering en terugkeren op de vleugels van liefde, vervuld als nooit tevoren.” – Anodea Judith

De les van Graceland
De song “Graceland” van Paul Simon analyseerde ik jaren geleden tijdens de leergang retoriek van Jan Vaessen. En ik schreef en presenteerde een tekst die de basis voor deze blog vormt. Het leerde me dat heling en genade alleen gevonden wordt als je in beweging komt. Ik zou nu zeggen als je je reis door de tussentijd aangaat. Als je je niet bij de situatie neerlegt, als je op reis gaat en met vallen en opstaan je hart, haar ritme en de liefde leert kennen en je verbindt met anderen. Ik gun dat iedereen, ik zie immers zoveel mensen om me heen die niet in beweging (kunnen) komen. Zich niet bewust zijn dat ze hun hart niet meer volgen, niet verbonden zijn, stilstaan en vastzitten. De waarheid is te pijnlijk om toe te laten, om te gaan onderzoeken. De patronen zijn te hard ingeslepen en de wind blaast domweg te hard tegen.

Human trampoline
In grote en in kleine voorbeelden om me heen zie ik mensen die niet meer nieuwsgierig zijn, niet meer op weg gaan of niet meer bereid zijn om te leren waarom het is zoals het is. Die slachtoffer blijven, die geen ambities meer hebben, geen dromen, geen verlangens of zich helemaal niet bewust zijn hoe vast ze zitten. Mensen die het leven uitzitten. Waar hun ‘valse identiteit’ en overlevingspatronen hen nog steeds belemmeren. Ik zie het en voel me machteloos. Ik wil niet alleen kijken, maar ook iets doen. Mijn eerste impuls is: “Ik wil mensen opvangen, helpen, het oplossen, ze redden.” Daarmee word ik dus vanzelf een soort “human trampoline”. Ik wil dan iets doen vanuit mijn eigen pijn, om iets van mezelf op te lossen, te helen. En dat is niet goed voor mij en ook niet voor de ander heb ik geleerd.

There is a girl in New York City who calls herself the human trampoline. And sometimes when I’m falling, flying or tumbling in turmoil I say “Whoa, so this is what she means” She means we’re bouncing in the Graceland.

En dat niet alleen – mensen zitten daar niet op te wachten om gered te worden. Ze willen niet herinnerd worden aan hun leed. Pijn voelen, verlies voelen, onmacht en onkunde voelen is niet fijn. Geesten uit het verleden zijn vaak geen goed gezelschap. Dat kun je maar beter wegstoppen. Soms is het zelfs geruststellend om slachtoffer te zijn. Vaak is het misschien wel te pijnlijk om je hart te voelen, om het ritme te volgen en op onderzoek uit te gaan. Soms weet je beter wat je nu hebt dan wat je gaat krijgen.

And my traveling companions are ghosts and empty sockets

Acceptatie en begrip
Ik vind het bijna onverteerbaar om dat te accepteren. Maar in het huis aan de kade was ik zelf ook niet bewust dat er een ander vergezicht kon zijn. Ik was onwetend, voelde mijn hart niet en wist niet eens dat ik op reis zou mogen kunnen gaan. Ik had graag een wetende getuige gehad die me eerder bij de hand had kunnen nemen. De song Graceland helpt me om te zien dat iedereen een mogelijkheid heeft om geheeld te worden en om genade te ervaren. “We all will be received in Graceland.” Maar allemaal via een andere reisroute en alleen als we zelf op weg willen gaan in de tussentijd. Daarom ben ik ‘spaceholder’ geworden, om mensen niet te redden, maar om ze een bedding te bieden als ze op reis gaan.  Zie mijn aanbod hiervoor.

De reis zelf is het doel
Graceland leert me dat de weg naar heling, het in beweging zijn – “I’m going” – de kern is vanuit acceptatie en zelfacceptatie. De bestemming zit niet in een geografische plek en deze bereiken is niet het doel. Het gaat om de reis en het volgen van je eigen hartritme. De muziek laat dit ritme goed horen: sterk, dwingend, opwekkend en met een cadans. Het nodigt uit om in beweging te komen, op reis te gaan. Om oude zaken los te laten, om ervoor en voort te gaan. Voor iedereen is de reis weer anders en komt niet iedereen op dezelfde plek thuis. En toch: hoe kan Graceland voor meer mensen een wenkend perspectief worden? Wat is er nodig om hen “going” te krijgen?

Verbinding in plaats van redding
Woorden die naar boven komen zijn: open zijn, vertellen over je eigen reis, je ervaringen en keuzes die je gemaakt hebt. Samen reizen. Tips over pleisterplaatsen en bezienswaardigheden als handreiking. Luisteren is belangrijk – horen wat de ander te vertellen heeft. Uitnodigen om zijn of haar verhalen te horen. Spiegelen wat je ziet en hoort en voelt. En vooral accepteren dat de ander zover gaat als hij of zij kan gaan en zijn eigen keuzes maakt. Geen human trampoline, maar meelevend, liefdevol en invoelend. Op die manier zul je je met iemand kunnen verbinden als reisgenoot. Wederkerigheid zal centraal staan en zo wordt het waardevol voor beiden.

Allemaal dingen die ik best kan, maar niet gemakkelijk vind. Voor mij dus ook een reis om te leren uit de oplossing te blijven, maar wel verbinding aan te bieden, te zoeken en te vinden. Ook een deel van mijn weg naar Graceland, maar alleen als we zelf de moed hebben om op weg te gaan. Want uiteindelijk “We all will be received in Graceland”

Groet Helena

Songtekst Graceland

Paul Simon