Recent was ik bij een netwerkbijeenkomst waar we te gast waren bij het Drents Museum. Er werd op een inspirerende manier gepresenteerd hoe het Drents Museum werkt aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hoe ze bevorderen dat het publiek zelfstandig en inclusief kan participeren.

Onder andere door het aanbieden van maatwerkprogramma’s, aandacht voor toegankelijkheid zoals het schrijven van teksten op B1-niveau en het aanstellen van twee participatiemedewerkers. Wat opviel was dat van de 200.000 bezoekers maar 25% uit het Noorden komt. De rest komt uit de Randstad en is 65+. Ik vroeg me tijdens de presentatie af hoe het toch kan dat zoveel mensen en groepen uit het Noorden het museum niet bereiken, terwijl er al veel drempels zijn weggenomen. Ik ben er overigens zelf één van. Ik ben in 23 jaar tijd dat ik in Assen woon, maar 2 keer naar het Drents Museum geweest.

The art of relevance
Toevallig was ik al enige tijd het boek ‘Art of Relevance’ aan het lezen van Nina Simon. Zij is een enthousiaste pleitbezorger van het ontsluiten van musea, bibliotheken, kerken, theaters etc. om relevant voor de samenleving te zijn. En dan vooral voor mensen die ze anders niet bereiken. Het boek is een gids hoe je nog beter aan kunt sluiten bij de verlangens en dromen van mensen, groepen en gemeenschappen in de samenleving. Een praktische manier om mensen meer welkom te laten voelen en samen waarde te creëren. Een thema waar ik komende tijd praktisch mee bezig wil zijn.

Een tegenhanger tegen het huidige model van marktwering en systemen die centraal staan. Dit boek laat zien dat het niet voldoet om maar aan te bieden waarvan we (nogal arrogant) denken te weten wat mensen nodig hebben of willen. Maar dat we op een veel fundamentelere manier zullen moeten aansluiten om relevant te kunnen zijn voor mensen, groepen en de samenleving die we nu niet bereiken.

Wat is relevantie eigenlijk?
In het boek gaat Nina uitgebreid in op wat ‘kunst van relevantie’ eigenlijk is. Ze ziet het als een sleutel van een deur, die betekenis ontsluit door iemand toegang te geven tot de kamer erachter. Ze beschrijft hoe je als initiatief, project of organisatie een sleutel kunt zijn voor groepen mensen die jouw deur niet zien of de sleutel niet hebben. Relevantie bepaalt in de praktijk het meeste wat we doen. De wegen die we bewandelen. Iets kan alleen relevant voor je zijn als het:

1. Je toegang geeft tot iets waardevols
2. Je nieuwe informatie geeft en het daardoor nieuwe betekenis toevoegt aan ons leven
3. Een verschil maakt voor jou als persoon
4. Je naar een plek leidt waar je heen wilt gaan. Wat je wilt weten. Wie je wilt zijn
5. Belangrijk is voor de identiteit en betekenis van de gemeenschap
6. Belangrijk kan zijn om onszelf te leren begrijpen

De sleutel tot de deur
Als we denken dat iets relevant is zullen we de deur openen. Als iets niet relevant is, zullen we de deur niet eens zien. Zou dat een van de redenen kunnen zijn dat zo weinig Noordelingen en mensen onder de 65 met andere (culturele) achtergrond de weg naar het Drents Museum weten te vinden? Dat ze de deuren niet zien en niet weten dat wat er in het Drents Museum gepresenteerd wordt relevant kan zijn in hun leven of gemeenschap?

Werken aan relevantie
Relevantie is een proces en een oefening in empathie aldus Nina Simon. Je zoekt met elkaar wegen om te ontdekken wat er leeft bij een nieuw publiek. Je kunt mensen niet vertellen dat iets relevant is. Je moet de juiste mensen, met de juiste boodschap en de juiste boodschapper, die mensen vertrouwen, bereiken. Informatie wordt pas relevant als deze een nieuw en positief effect teweeg zal brengen bij iemand, in hun leven en gemeenschap. En de afweging hoeveel inzet er gepleegd moet worden om de nieuwe informatie te krijgen en te absorberen positief uitvalt. Hoe moeilijker iets te begrijpen of mee te verbinden is, hoe minder relevant het namelijk zal zijn.

Als mensen eenmaal de deur gevonden hebben en merken dat wat er achter de deur zit relevant is voor hen, zullen ze terugkomen. En steeds om meer vragen. En uiteindelijk hun eigen sleutel willen hebben.

De uitdaging is niet het nieuwe dat je aanbiedt, maar de inspanning die nodig is om de relevante connectie te maken.

Een mooi voorbeeld: Obama’s campagne
Een mooi voorbeeld in het boek is stemmen relevant maken voor zwarte jongeren ten tijde van de verkiezingen van Barack Obama. Obama kon alleen winnen door mensen te bereiken die normaliter niet op zouden komen dagen bij het stemmen. Om het stemmen relevant te laten zijn voor zwarte jongeren, werd als boodschapper een graffitiartiest gekozen, Shepard Fairey. Maar hij was ook skateboarder en guerrilla-activist die bekendstond om zijn posters. Hij was niet betrokken bij politiek, maar maakte voor de campagne van Obama een poster in ‘street art style’. De Obama Hope poster was geboren. Daaromheen werden allerlei andere zaken georganiseerd met als gevolg dat nog nooit zoveel zwarte jongeren naar de stembussen gingen.

Valkuilen
De valkuil is dat we geloven dat wat wij doen relevant is voor iedereen. En dat het iets nieuws en magisch is waardoor mensen er als vanzelf door aangetrokken worden. De werkelijkheid is dat mensen zelf kiezen wat relevant is voor hen. En dat het niet te voorspellen is. Want wat relevant is voor de ene persoon, is irrelevant voor de ander. Wat vandaag relevant is, hoeft dat morgen niet meer te zijn. Het is dus niet zinvol om je af te vragen: ‘Is het relevant?’

De vraag is altijd: ‘Voor WIE is het relevant?’ En ‘WAAR is het relevant voor?’

Heb jij voorbeelden van hoe je als project, initiatief, organisatie of bedrijf zorgt dat je relevant bent en je nieuw publiek aantrekt? Laat het me weten in de reacties hieronder.

Wil je alvast meer weten? Check de TED-talk waarin Nina kort uitlegt waar het bij de Art of Relevance over gaat. Wil je een inclusief project ontwikkelen? Je kunt me inhuren als ontwikkelaar of inspirator. Check mijn activiteiten onder het kopje Sociale Inclusie op de website.

Groet Helena 🔆